„Światy”

Galeria Pod Przewiązką IEiAK UJ, grudzień 2017, wystawa Wieczory cudowne. Ekspozycja zbudowana z pięciu rozdziałów za punkt wyjścia brała przeciętną Wigilię chłopską w formie XIX-wiecznej. Świętowanie materialnie ubogie i proste w zakresie środków wyrazu, choć wielowymiarowe symbolicznie. Temat zgłębiały, spisując scenariusz i dobierając obiekty, Aleksandra Animucka oraz Izabela Czyszczoń. Kompletny katalog przedmiotów i materiałów, jakimi na koniec się posłużyły, nieimponująco wygląda tylko z wierzchu: gliniana misa, kopystki, siano i słoma, ziarno owsa, chlebowe okruchy, czosnek, sierp, podłaźniczka. W ich interpretacji owa proto-choinka przybrała postać półmetrowej wiąchy sosnowych gałęzi zawieszonych czubem ku dołowi. Dla ozdoby pozostawiono kilka długich szyszek, przydając im suszone jabłuszka i orzechy, lecz ukoronowaniem były kuliste „światy” z białych opłatków – najzręczniej podrobiony eksponat całej wystawy. Niestety, symbolicznie tylko możemy go uwiecznić, nie dopełniliśmy nawet zaleceń przepisanych obyczajem. Kolberg, którego praca służyła studentkom jako źródło inspiracji, podpowiada, że podobne dekoracje (zawieszone jednak bezpośrednio u stragarza powały, niezależnie od iglastego „sadu”) najlepiej pozostawiać nienaruszone aż do kolejnych Świąt*. Rytualny nakaz przegrał z przepisami przeciwpożarowymi i współczesnym wyczuciem estetyki – w dzień Tłustego Czwartku własnoręcznie obrzynałem chropowaty sznurek.

* Kolberg O., Dzieła wszystkie, tom 5: Krakowskie, część I, Wrocław – Poznań, 1976, s. 193-194.